Waarom wordt taalgebruik letterlijk genomen? Waarom zijn de denkpatronen zo star? Waarom moet altijd alles hetzelfde verlopen? Vragen die elke ouder of partner van iemand met autisme zich stelt. Want zou het niet zoveel soepeler gaan als dat losgelaten wordt? Gedrag is vaak hetgeen wat we zien. We zien een boze jongen als het niet op zijn manier gaat. We zien een meisje die in eens haar stukje varkenshaas niet meer lust want er liggen geen snijboontjes naast, zoals altijd. We zien iemand met autisme stil staan voor een bord, de straat is afgesloten.. wat nu? Lopen ze vast omdat het niet gaat zoals zij dat willen? Nee, het is geen keuze, het is niet hun zin doordrijven. Ook al gebeurt dat uiteraard ook weleens, ook een kind wil iets soms gewoon niet. Maar meestal lopen ze vast omdat ze het overzicht kwijt zijn. Het klopt niet meer als je de context van een situatie veranderd. Wat klopt er nog wel? Wat is er veilig en wat niet? Verandert er nog meer?
Ik mocht door de school van mijn dochter een webbinar volgen van Peter Vermeulen. En wat een fijne uitleg kon hij geven voor de contextblindheid. Of in ieder geval het belang van context op een situatie of taal te begrijpen. Voor mij was die informatie net even een stukje informatie die het allemaal nog beter te snappen maakte. Ook al zie en weet je dingen wel, de uitleg maakte het compleet.
Want wat gebeurt er als de context ontbreekt? Hoe kan je dan weten wat iets betekend? En laat bij autisme nu net die context maar al te vaak ontbreken en de vertaalslag nodig zijn om beter te begeleiden. Het voorbeeld van hierboven ; de stoep is afgesloten, een hek met een bord. Verboden voor voetgangers. En nu. Omleiding stond er niet bij. Via het fietspad kon je erom heen, maar mijn dochter bleef bevroren staan. Vanaf dat punt was het verboden voor voetgangers. De context van de weg openbreking was niet volledig, de omleidingsroute ontbrak. Het stoplicht zichtbaar vanaf dat bord was verboden. Error. Want je mag ook niet op het fietspad lopen. Hoe kom je dan verder? Terug gaan en anders lopen kon ook niet, want de vaste route was via deze weg. Met uitleg en context toevoegen snapte ze het. Ze is niet dom en toch liep ze compleet vast hierop. Hulp om de situatie in de juiste context te zetten was nodig. Blijven oefenen en nieuwe context aanbieden is dus wel belangrijk om van te leren. Boos worden om iets waarbij voor een kind context ontbreekt zorgt alleen maar voor meer verwarring met daarbij vaak negatief gedrag. Uitleg geven en helpen de juiste context te vinden is dus belangrijk om vooruit te gaan.
Elke keer leer je weer bij, als moeder door ervaren, door lezen, door webinars of bijeenkomsten. Zelfs al liggen sommige uitleggen ver bij elkaar vandaan, uit alles kan je met je eigen ervaring als ouder, pakken wat passend is en krijg je voor jezelf en de eigen situatie het beate beeld. Of dit nu de geef me de vijf methode is (die in feit de hele context meteen duidelijk maakt) van Collete de Bruin, de contextblindheid van Peter Vermeulen of het verschil in ontwikkelings leeftijden van Martine Delfos. Pas toe wat in je eigen situatie het beste past en effect geef. Maar ten alle tijden kijk verder dan het gedrag, want dat is maar het topje van de ijsberg.
